हाम्रो बारेमा
हामी समस्त नेपालीहरूको धर्म, संस्कृति मूल्य,मान्यता र परम्पराको संवाहक र निर्देशक कार्यतालीका भनेको पात्रो हो । पात्रो अर्थात पञ्चाङ्ग भन्नाले सामान्यतया तिथि, वार,नक्षत्र,योग, करण यी ५ विषयको बोध हुन्छ । तर आजकाल पात्रोमा उल्लिखित फलित, ज्योतिष, धर्मशास्त्र र नेपाली संस्कृतिपरक सबै विषयको यथार्थ ज्ञान गर्ने हो भने साधारण मानिस पनि ज्योतिषी र कर्मकाण्डी बन्न सक्दछ । यसकारण पात्रोको महत्व झन्–झन् बढ्दो छ र यसमा रखिने विषयहरू पनि समावेशिक लोकातन्त्रात्मक अवधारणा अनुसार विषयवस्तुहरू पनि बढ्दै छन् । यसलाई आ–आफ्नो साँस्कृतिक जागरणको मूर्तरूप मान्न करै लाग्दछ ।
धार्मिक निर्णय
धर्मसँग सम्बन्धित आवश्यक निर्णयहरू
ज्योतिष निर्णय
धर्मसँग सम्बन्धित आवश्यक निर्णयहरू
चाडपर्व निर्णय
धर्मसँग सम्बन्धित आवश्यक निर्णयहरू
हाम्रो इतिहास
धर्मशास्त्रका विद्वान पं. हरिनाथ गौतमको भनाई अनुसार “संवत् १९४६ मा पं. तोयानाथ पन्तले पात्रो छपाए । निजको सो पात्रो हालसम्म निरन्तर रूपमा छापिर्दै आएको छ । हाल सो पात्रोेको प्रकाशन श्री सूर्यनाथ पन्तद्वारा हुँदैछ ।
श्री ३ चन्द्रको शासन कालमा वि.स. १९६१ देखि तिथि लेख्ने पुरानो चलन हटाई गते लेख्ने चलन चलेको हो । त्यसै वर्षको फागुन संक्रान्ति कुनै पात्रोमा अगिल्लो दिन र कुनै पात्रोमा पछिल्लो दिन छापिएकोले अड्डाखानामा काम गर्दा असजिलो पर्न गएकोले श्री ३ चन्द्रले पण्डितको सभा गराई अवदेखि यस्तो नहोस् भनी पं. हेमराजशर्मालाई पञ्चाङ्ग संसोधन गराउने अभिभारा सुम्पियो । यसै बर्षदेखि पञ्चाङ्ग संसोधनको काम थालियो हेमराज अध्यक्ष भए पनि पञ्चाङ्ग सम्बन्धी सम्पूर्ण गणित हर्ने काम भने पंं. भुवननाथ पाण्डेको हातबाट हुन्थ्यो ।
वि.सं. २००८ सालको वी.डी.के.आ.शि. पण्डित नारयण शास्त्री भट्टद्वारा प्रकाशित पञ्चाङ्गमा पञ्चाङ्ग संशोधन व्यक्ति वा संस्थाको नाम छैन । वि.स. २००९ को पात्रोमा डायरेक्टर नयनराज पाण्डेका अध्यक्षतामा तात्कालिक गणितज्ञ र धर्मशास्त्रीहरुबाट पञ्चाङ्ग संशोधन भएको बुझिन्छ किनभने २०१८ सालको ज्यो.पं बाबु रामको पात्रोमा स्वयं बाबुरामद्वारा नै संशोधन भएको लेखिएको छ ।
वि.सं. २०१९ सालको पात्रोमा श्री ५ को सरकारको अनुमति अनुसार धर्मरक्षा महामण्डलीय पञ्चाङ्ग विवेचक समितिद्वारा निर्णीत गणित व्रतोत्सवादिले सुशोभित भएको पञ्चाङ्ग भन्ने उल्लेख पाइएकोले श्री माधव संशेर। उपाध्यक्ष पं. श्री पद्म प्रसाद भट्टराई , सचिव पं. श्री बुद्धि सागर पराजुली र ज्यो.प्रा.श्री नयराज पन्तद्वारा पञ्चाङ्ग संशोधन भएको देखिन्छ । वि.सं २०२१ को पञ्चाङ्गमा संस्था वा मुख्य संशोधनको नाम उल्लेख नभएकोले वि.संं. २०२१ देखि २०२५ सालसम्म को को विद्वानले पात्रो संशोधन गरे थाहा भएन ।
वि.सं २०२६ देखि २०३० सम्म नेपाल राजकीय पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिद्वारा पात्रोको संशोधन गर्ने खास संस्थाको नाम भेटिएन । २०३४ सालको पात्रोमा श्री ५ को सरकार शिक्षा विभागीय पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिद्वारा निर्णाीत गणित व्रतपर्वादिले सहित भएको पात्रो भन्ने उल्लेख पाइन्छ ।
वि.सं. २०३५ देखि नेपाल राजकीय पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिद्वारा पात्रो संशोधन भएको थियो । २०३४ सालको पात्रोलाई हेर्दा पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिको अध्यक्षको नाताले पात्रो संशोधन गरी पञ्चाङ्गकर्तालाई पात्रो छाप्ने अधिकार दिने र संशोधित पात्रो प्रयोग गर्न सर्वसाधारणलाई अनुरोध गर्ने तथा पञ्चाङ्गमा केही शङ्का भए खलारुपमा अध्यक्षले हस्ताक्षर गर्ने चलन समेत प्रा.डा. मङ्गलराज जोशीद्वारा कयम भयो । प्रा.डा. मङ्गलराज जोशीले पञ्चाङ्ग संसोधन गर्ने कार्य वि.स. २०६१ को पात्रो सम्म चल्यो ।